گروه‌هاي خوني

مواد ضدA ,ضدB ,ضدAB

گروه هاي خوني

گروه خوني همكلاسي‌ها

در كلاس از دوستان خود گروه‌هاي خوني آنها را سؤال كند. نتايج خود را در جدولي بنويسيد و بگوييد دانش آموزان كلاس شما بيش تر داراي چه گروه خوني مي‌باشند؟
مي توانيد اين فعاليت را با هماهنگي معلم خود در سطح مدرسه انجام دهيد.

تعيين نوع گروه خوني

با توجه به نشانه‌هايي كه براي آنتي ژن Aو آنتي ژنB در نظر گرفته شده است. نوع گروه‌هاي خوني زير را تعيين كنيد. (مي توانيد با استفاده از مقواهاي رنگي مدل زير را براي نشان دادن گروه‌هاي خوني بسازيد.)

آزمايش تعيين نوع گروه خوني

1) براي معلوم كردن گروه خوني افراد، معمولا" چنين عمل مي‌كنند: روي يك صفحه شيشه اي، چهار قطره جداگانه از خون فرد قرار مي‌دهند. به قطره‌ي اول آنتي كور A و به قطره‌ي دوم آنتي كور B و به قطره‌ي سوم آنتي كور ضد عامل Rh اضافه مي‌كنند. به قطره‌ي چهارم هيچ ماده‌ي اضافه نمي كنند و آن را شاهد« آزمايش مي‌نامند. سپس بر اساس تشكيل شدن يا نشدن لخته، به گروه خوني فرد پي مي‌برند.
الف) در جدول زير، مشخص كنيد كه در كدام قطره‌ها لخته ايجاد مي‌شود و در كدام يك لخته ايجاد نمي شود. از علامت + براي تشكيل شدن لخته و از علامت – براي تشكيل نشدن لخته استفاده كنيد.

ب) چرا در آزمايش از شاهد استفاده مي‌كنيد؟
2) در مركز انتقال خون، درون كيسه‌هاي جمع آوري خون افراد داوطلب، مواد شيميايي مي‌ريزند كه با كلسيم تركيب شود. حذف كلسيم از خون براي چيست؟

بازي انتقال خون

مواد لازم
● مقوا
20 عدد كارت از مقوا ببريد. هر 5 عدد را به جاي يك گروه خوني محسوب كنيد. يك نفر كارت‌ها را دور از چشم ديگران مخلوط كند. آن گاه يكي را برگرداند. علايمي كه روي آن نوشته شده، نوع گروه خوني گيرنده است. كارت دومي كه برگردانده مي‌شود، نوع خون دهنده را نشان مي‌دهد. اگر عمل انتقال خون ممكن باشد. بازيكنان مي‌گويند «سالم» و برعكس، در صورت عدم امكان، مي‌گويند «خطرناك». نخستين بازيكني كه درست بگويد، 2 كارت مي‌برد. افرادي كه بيشترين مقدار كارت را دارا شوند، برنده بازي هستند.

اهداف آموزشي

انتظار مي‌رود در فرايند آموزش اين مفهوم، دانش آموز به هدف‌هاي زير برسد:
- انواع گروه‌هاي خوني و اهميت شناسايي آنها را توضيح دهد.
- قوانيني حاكم بر انتقال خون را توضيح دهد.

انتقال خون

براي آشنا شدن بهتر دانش آموزان با خدماتي كه سازمان انتقال خون ارائه مي‌دهد، فعاليت زير را پيشنهاد كنيد.
اگر در شهر شما مركز انتقال خون وجود دارد، گزارشي از كارهايي كه در آن مركز انجام مي‌گيرد، تهيه كنيد و به كلاس ارائه بدهيد.

گروه‌هاي خوني

• در طول قرن بيستم، طرز انتقال خون از فردي به فرد ديگر آموخته شد. قبلاً هرگاه خون فردي را به بدن فرد ديگري منتقل مي‌كردند، معمولاً باعث مرگ او مي‌شدند، زيرا گلبول‌هاي قرمز شخص گيرنده، تجزيه مي‌شد.
• در سال 1900، يك پزشك اتريشي به نام كارل لندشتاينر اين معما را حل كرد. او نشان داد كه سرم خون يك شخص مي‌تواند باعث نابودي گلبول‌هاي خون شخص ديگر شود، لندشتاينر، با اين يافته، خون افراد را به چهار گروه تقسيم كرد كه هنوز هم اين گروه‌ها كاربرد دارند. وي نشان داد كه هرگاه انتقال خون ميان دو نفر از يك گروه صورت بگيرد، اتفاق بدي نمي افتد، لندشتاينر در سال 1940 هم عامل Rh را به همراه وينر كشف كرد (اين علامت، از نام ميموني به نام Rhesus گرفته شده كه نخستين بار عامل مذكور را در خون آن يافته اند. ) لندشتاينر نشان داد كه روي گلبول‌هاي قرمز، يكي از دو نوع آگلوتينوژن Aيا B (يا هر دو) مي‌تواند وجود داشته باشد و هرگاه اين گلبول‌ها در مجاورت پلاسمايي قرار بگيرند كه داراي آگلوتي نين ضد آن‌هاست، پديده لخته شدن (آگلوتينه شدن) ايجاد مي‌شود. بديهي است كه در خون يك نفر، هر دو نوع آگلوتينوژن و آگلوتي نين ضد هم وجود ندارد.

انتقال خون

• اگر خون فردي كه ⁺Rh است (يعني عامل Rh را دارد) به خون شخصي كه ^-Rh است تزريق شود، به تدريج در خون او ضد Rh به وجود مي‌آيد به طوري كه اگر اين كار ادامه يابد، پديده انعقاد اتفاق خواهد افتاد.
• اگر خون مادري ^-Rh و خون جنين ⁺Rh باشد، به تدريج در خون مادر ضد Rh توليد مي‌شود و گلبول‌هاي قرمز جنين را متلاشي مي‌كند. گفته مي‌شود كه اين نوع جنين، به عارضه‌ي به نام اريتروبلاستوز مبتلاست و سقط خواهد شد، يا آنكه پس از تولد دچار عوارض خوني شديد مي‌شود. امروزه، به چنين مادراني ضد Rh به نام RhoGam) ) تزريق مي‌كنند و جلوي بروز عوارض مذكور را مي‌گيرند.
• خون مادر و جنين با هم مخلوط نمي شوند و جفت، آن‌ها را جدا از هم نگه مي‌دارد، بنابراين، مادران ^-Rh در دوران بارداري در برابر عامل ⁺Rh جنين واقع نمي شوند، اما در لحظه تولد، اين دو خون در حد كمي مخلوط مي‌شوند و دستگاه ايمني مادر، شروع به ساختن ضد Rh مي‌كند . چنين پديده‌ي نادر است و درجه حساسيت مادران ^-Rh در برابر ⁺Rh فرق مي‌كند. اما در صورت بروز اين اتفاق هم، ضد Rh توليد شده در خون مادر، براي جنين‌هاي بعدي خطرناك خواهد بود، زيرا اين ماده از جفت مي‌گذرد و وارد خون جنين مي‌شود.